نقش نظامیان در حکومتهای خاورمیانه با تأکید بر مصر و لیبی

چکیده در این پژوهش تلاش شده تا با تکیه بر نظریات نوسازی ( سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی ) به نقش نظامیان در حکومتهای خاورمیانه پرداخته شود. بنابراین میزان و چگونگی دخالت رهبران نظامی و عناصر وابسته به سازمان ارتش در هر یک از این مولفه ها در کشورهای خاورمیانه بخصوص مصر و لیبی که کشورهای موردی ما هستند مورد بررسی قرار گرفت. به طور مشترک نظامیان در این دو کشور ، از طریق کودتا نظام سلطنتی را سرنگون نموده و با استفاده از ملی گرایی دست به بسیج مردمی زده و شیوه ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی و گرایش به بلوک شرق و شوروی را در پیش گرفتند . در ابتدا اصلاحات و نوسازی های اقتصادی و اجتماعی گسترده ای را به انجام رساندند اما در زمینه سیاسی ، مشارکت سیاسی را برای گروهها و احزاب سیاسی گوناگون محدود و ممنوع نمودند و مشارکت در قدرت تنها در دایره و انحصار نظامیان و حزب مسلط وابسته به آنان در آمد. این امر یعنی از بین رفتن فرهنگ مشارکت سیاسی و همچنین تسلط نظامیان بر قدرت اقتصادی و نظامی ، اجتماعی و فرهنگی ، اصلاحات انجام گرفته را نیمه کاره و با چالش روبرو ساخت و از نقش مثبت نظامیان در اداره جامعه به شدت کاست. یکی از مسائل بارز وجود اقتصاد دولتی و سوسیالیستی در این دو کشور و فساد اقتصادی و سیاسی در میان رهبران نظامی و نظامیان است . میزان استقلال اقتصادی در میان نظامیان مصر و لیبی متفاوت است و نظامیان مصری بعد از دوران سادات از اختیارات فوق العاده ای در امور اقتصادی برخوردار شدند. در لیبی هم معمر قذافی تمام اقتصاد و ثروت کشور را در اختیار داشت که منجر به فساد و ثروت هنگفتی برای فرزندان و نزدیکان وی شد ،که این عوامل راه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی را مسدود میکرد. به طور کل باید گفت که نظامیان در خاورمیانه اگرچه خواهان توسعه و نوسازی بودند اما به دلیل از بین بردن فرهنگ مشارکت سیاسی و تسلط یکجانبه بر تمامی ارکان قدرت و سیاست ، در ملت و دولت سازی به مفهوم مدرن آن نقش مثبت و کارآمدی را به نمایش نگذاشتند . کلید واژه ها : نوسازی ، کودتا ، مشارکت سیاسی ، فرهنگ سیاسی ، اقتصاد دولتی و سوسیالیستی ، استقلال اقتصادی ، ملت و دولت سازی